Sołectwo Wieleń Pomorski

Aktualności

Aktualności Sołectwa ...

Historia

W średniowieczu Wieleń Pomorski (Velessuestorp, Vehlingsdorf), należał do Wedlów z Mielna i Krzywnicy. Układ przestrzenny miejscowości określa się jako ulicówka, o średniowiecznym rodowodzie. Nie wiadomo, jaką dokładnie przynależność państwową (Pomorze czy Brandenburgia) posiadał Wieleń w średniowieczu. Jeśli chodzi o posiadłości w obrębie miejscowości, to w 1628 r. dobra swoje posiadali: Krzysztof von Wedel z Krzywnicy (18 łanów), Jerzy von Wedel (16 łanów) i Bastian von Wedel (7 łanów). W kolejnych latach właściciele dóbr szlacheckich się zmieniali, od 1744 był nim Krzysztof Henryk von Wedel. W 1911 r. właścicielem majątku był Karl von Wedel, a w 1939 r. Albert von Wedel. W zakresie demografii należy wspomnieć, że w 1910 r. w Wieleniu mieszkały 194 osoby, a tuż przed rozpoczęciem II wojny światowej 267 osób. W miejscowości funkcjonowała wówczas kuźnia, karczma, a nawet szkoła.

Pałac w Wieleniu nie zachował się. Pozostałością po świetności dawnego majątku są zabudowania folwarczne oraz park. Został on założony w drugiej połowie XVIII w. Wówczas miał założenie geometryczne, które zostało zmienione w pierwszej połowie XIX stulecia na krajobrazowe. Jego pierwotne granice wynosiły 9,5 ha. Mimo tego, że pierwotny układ alejek został zatarty, zachowała się kompozycja przestrzenna założenia. Dawniej w parku znajdował się punkt widokowy w formie kopca ziemnego, ogrody użytkowe, a nawet sad. Do dnia dzisiejszego, od strony drogi, zachował się mur ogrodzeniowy. Do cennego starodrzewu należą okazy: buku pospolitego odmiany purpurowej (Fagussilvatica ‘Atropurpureum’), dębu bezszypułkowego (Quercuspetrea), klonu jaworu odmiany purpurowej (Acerpseudoplatunus ‘Purpureum’), platanu klonolistnego (Platanus x acerifolia), złotokapu pospolitego (Laburnumanagyroides), dębu szypułkowego (Quercus robur).

Obecny kościół w Wieleniu wybudowany został w 1852 r., w stylu arkadowym. Głównym budulcem podczas jego budowy był ciosany kamień polny. Małej ilości cegieł użyto do ościeży okiennych i portalu. Wszystkie otwory okienne świątyni są pełnołukowe. Budynek nie posiada wieży. W kościele znajduje się interesujące wyposażenie. Jest nim tablica pamiątkowa z przełomu XIX i XX w., zawieszony w wolnostojącej dzwonnicy, odlany z brązu, dzwon o średnicy 0,61 m, a także witraże. Ostatnia z wymienionych pozycji zasługuje na szczególną uwagę, ponieważ wzmiankowane witraże zachowały się w komplecie. Powstały one w latach1884-1892. W ścianie wschodniej znajdują się witraże: Chrystus Ukrzyżowany i Chrystus Zmartwychwstały. W ścianie południowej: św. Paweł i geometryczne podziały z motywami roślinnymi. W ścianie północnej św. Piotr i także geometryczne podziały z motywami roślinnymi. Witraże charakteryzują się żywymi kolorami co nadaje im piękno. Warto nadmienić, że w końcu średniowiecza w miejscowości był kościół parafialny, w 1613 r. natomiast już w parafii Bród, a na początku XX stulecia w parafii Cieszyno. Z dawnego, niezachowanego wyposażenia liturgicznego należy wymienić dwa cynowe lichtarze z 1725 r. i późnośredniowieczny dzwon. Na działce przykościelnej znajduje się nieczynny cmentarz. Został on założony w drugiej połowie XIX w. Zajmuje powierzchnię ok. 0,4 ha. Kamienny mur ogrodzeniowy zachował się tylko fragmentarycznie. To samo dotyczy nagrobków.

Źródło:

Tekst: Andrzej Puławski.
Zdjęcia: Agnieszka Piotrowska.
Korekta: Krzysztof Szypowski.
Wydawca: Miasto i Gmina Chociwel.
Materiał powstał w oparciu o Katalog zabytków powiatu stargardzkiego, t. I-II,
red. M. Majewski, Stargard 2010.

Galeria