Sołectwo Kania

Aktualności

Aktualności Sołectwa ...

Historia

O średniowiecznym rodowodzie miejscowości Kania (Kannenberg) świadczy układ miejscowości (założenie ulicowo-placowe, rozwinięte najprawdopodobniej ze średniowiecznej owalnicy).W początkach istnienia, Kania była posiadłością Wedlów z Krzywnicy. W roku 1350 wieś należała do Adelajdy von Wedel, która była wdową po Wedagonie. Kolejni Wedlowie związani z Kanią, to:Czuls, Jesse, Vivigentz, Fryderyk, Jurin. W średniowieczu w Kani mieszkała rodzina chłopska o nazwisku Witchow. Należeli do niej: Lorenz, Bernard, Mikołaj, Jan i Henning. Ostatni z nich został osobą duchowną, co potwierdza dokument z 1472 r. Dużą karierę zrobił Otto von Wedel (posiadacz między innymi Kani). Otóż, książę pomorski - Bogusław X Wielki, udał się w podróż na dwór cesarza, a następnie odbył pielgrzymkę do Ziemi Świętej. Podczas tej wyprawy pomorzanie zwyciężyli w bitwie z piratami. Wśród świty księcia był właśnie Otto von Wedel. Jego syn Martin także robił karierę. Został komturem joannitów w Swobnicy. Jego żoną została Mette, pochodząca z rodu von Borcke z Pęzina. Z czasem linia Wedlów z Krzywnicy się rozrastała, co powodowało powstawanie nowych siedzib. W XVII w. Ernest postanowił wznieść swoją właśnie w Kani. Pod koniec XVII stulecia Kania wchodziła w skład jednego majątku wraz z Cieszynem Łobeskim i Wieleniem Pomorskim, ale siedziba właścicieli znajdowała się już w Cieszynie. Kolejne stulecia przynosiły zmiany. Kanią władał August von Wedel, który zmarł w 1812 r. Jego potomkowie w 1830 r. podzielili majątek. Kanię otrzymał Ernest, który miał sześcioro dzieci (czterech synów i dwie córki). Na początku XX w. posiadaczem majątku w Kani był Ernst von Wedel, a u progu II wojny światowej w 1939 r. Hubertus von Wedel. Posiadłość była ogromna, ponieważ rozpościerała się na obszarze 1325 ha. Warto jednak dodać, że z tego 525 ha pokrywał las. Jeśli chodzi o demografię, to w 1910 r. w Kani mieszkało 338 mieszkańców, natomiast już w 1939 r. liczba ta wzrosła do 461 osób.

Do obiektów, które trzeba wyróżnić w Kani należy, zlokalizowany w północno- -zachodniej części miejscowości dwór. Budynek wzniesiono wraz z nadejściem XX stulecia, na rzucie prostokąta z cegły. Dwór jest obiektem dwukondygnacyjnym, przykrytym dwuspadowym dachem z trójkątnymi wystawkami w zachodniej części. Architektura dworu w Kani nawiązuje do obiektów architektury ludowej, którą można napotkać w górskich obszarach Niemiec.

Starszy od dworu jest park, który powstał na początku XIX w. Jego pierwotny obszar rozpościerał się aż na 36 ha. W założeniu o charakterze krajobrazowym, podzielono go na trzy części: park pałacowy i dziedziniec (3 ha), łąki i pastwiska (16 ha), a także park leśny (17 ha). Dobrym szlacheckim zwyczajem, w parku posadzono dęby. W XIX w. odbyło się to dwukrotnie: 1871 i 1888 r. Park jest mocno zdegradowany, a pierwotny układ alejek zatarty. Spacerując, można się natknąć między innymi na cisa pospolitego (Taxusbaccata), dęba czerwonego (Quercus rubra) czy dęba szypułkowego (Quercus robur).

Jeszcze przed wprowadzeniem na Pomorze reformacji, posługę kapłańską pełniło w Kani kilku duchownych. W latach 1460-1498 był to Bruno Steinforth, także Jakob Lüdke, a w 1520 r. plebanem był Fabian Grotkopf. Kiedy po reformacji wprowadzono nową administrację kościelną, Kania była filią Nastazina. Oczywiście patronami kościoła był ród von Wedel. Kościół w Kani został wzniesiony pod koniec XV w.na rzucie prostokąta, z kamienia polnego i cegły. Prawdziwą perełką architektury są dwudzielne, ostrołukowe i koliste blendy, zdobiące szczyt wschodni. Nawiązują one do zdobień północnej części wieży kościoła Najświętszej Marii Panny w Stargardzie. Portale: południowy i zachodni, zachowały się w pierwotnej formie, natomiast otwory okienne w XIX stuleciu zostały przemurowane. W tym czasie dostawiono także drewnianą dzwonnicę, którą obecnie pokrywa szpiczasty hełm. Do zabytkowego wyposażenia kościoła parafialnego pw. św. Stanisława Kostki należy manierystyczny ołtarz z 1611 r. Jego pierwotny stan nie zachował się, ponieważ w centralnej części umieszczono współczesne malowidło św. Stanisława Kostki. Części boczne zawierają wizerunki św. Piotra (część lewa) i św. Pawła (część prawa). Obiekt zdobiony jest wieloma motywami, jak choćby ornament roślinny głowy różnych postaci. Warto zwrócić uwagę na drewnianą ambonę, która powstała najprawdopodobniej w 1. połowie XIX w. Przy kościele, w stalowej dzwonnicy rozbrzmiewa, odlany z brązu w XV w. dzwon, o średnicy 0,53 m. Dawniej, w Kani było więcej dzwonów. Nie zachowały się trzy, pochodzące z końca średniowiecza.

Niegdyś, w miejscowości funkcjonowały aż trzy cmentarze. Pierwszy był cmentarzem przykościelnym i tradycyjnie rozpościerał się na działce przykościelnej, z kościołem w centralnej części. Powstał on w 1. połowie XVI wieku i zajmował powierzchnię ok. 0,22 ha. Kolejny cmentarz znajduje się na południowym-zachodzie miejscowości. Powstał on w 2. połowie XIX w. i zajmuje powierzchnię ok 0,5 ha. Prawdziwą perełką jest cmentarz rodowy w parku. Można go odnaleźć w północnej jego części. Zajmuje on powierzchnię ok 0,1 ha.

Źródło:

Tekst: Andrzej Puławski.
Zdjęcia: Agnieszka Piotrowska.
Korekta: Krzysztof Szypowski.
Wydawca: Miasto i Gmina Chociwel.
Materiał powstał w oparciu o Katalog zabytków powiatu stargardzkiego, t. I-II,
red. M. Majewski, Stargard 2010.

Galeria

There are no images in the gallery.