Sołectwo Kamienny Most

Aktualności

Aktualności Sołectwa ...

Historia

Kamienny Most (Stenhauele,Steinhöfel), był własnością Wedlów z Chociwla. Wieś powstała w wyniku kolonizacji niemieckiej w XIII lub XIV stuleciu. Dawna nazwa miejscowości znaczy tyle, co "kamienne wzgórze". Obok Kamiennego Mostu biegła granica pomiędzy Księstwem Pomorskim a Brandenburgią (Kamienny Most leżał po stronie brandenburskiej). Wiadomo, że w średniowieczu kobieta Borkesche została zamordowana przez niejakiego Vilore, za co został on skazany w 1432 r. O osobach, które posiadały swoją własność w obrębie Kamiennego Mostu i jego okolic zachowały się krótkie wzmianki. Joachim Koulitze z Chociwla posiadał pole, co wynika z dokumentu datowanego na 1565 r. Natomiast w 1568 r. Magnus von Wedel przejął 9 łanów pustek po gospodarstwach chłopskich. Posiadał je jeszcze w 1572 i 1588 r. Te dobra przyłączył do pozostałych własności i wykorzystał do hodowli owiec. W 1580 r. odkupił je Valtin von Wedel, który wówczas pełnił funkcję starosty w Bierzwniku. Dwa lata później (1582 r.), przejął 3 łany Marcin Buske. Kolejne informacje o posiadaczach dóbr w Kamiennym Moście pochodzą z XVIII w. Juliusz Henryk von Wedel sprzedał swoje dobra w 1767 r. Kolejnymi możnymi Kamiennego Mostu, począwszy od XIX stulecia, byli: wdowa o nazwisku von Luprecht, od 1803 r. Karl Ernest von Waldow, szczycący się stanowiskiem landrata, a następnie jego potomek. XX w. przyniósł kolejne zmiany; w 1911 r. właścicielem był Max Kieckebusch, a w 1939 r. Wilhelm Kieckebusch.

Jeśli chodzi o statystyki demograficzne, Kamienny Most często był brany pod uwagę wraz z sąsiednim Lublinem. W 1910 r. w miejscowościach tych mieszkało 261 mieszkańców, a w 1939 r. już 463.

Największą atrakcją Kamiennego Mostu jest pałac. Zlokalizowany jest on w północnej części miejscowości. Od zachodu otacza go dziedziniec gospodarczy, wschodu i południa park, a od północy jezioro. Wszystkie te elementy stanowią malowniczy krajobraz. Obiekt składa się z dwóch skrzydeł. Starsze jest główne, z fasadą zwróconą ku zachodowi. Powstało ono najprawdopodobniej w XVIII w. z fundacji rodu von Wedel. Z dawnego wyposażenia zachowały się trójbiegowe schody z balustradą, belkowy strop w holu głównym i odlany z cynku kominek na pierwszym piętrze. Natomiast na początku XX stulecia właściciele rozbudowali pałac o nowe skrzydło – południowe.

Piękno dawnego majątku w Kamiennym Moście dopełnia park pałacowy. Jego początki sięgają XIX w. Zajmuje on powierzchnię aż 7 ha i rozpościera się na wzniesieniu morenowym. Jego układ przestrzenny został mocno zdegradowany, a pierwotny kształt alejek zatarty. Dawniej, w skład parku wchodził sad. W parku można napotkać chronione gatunki starodrzewu, inne rzadko spotykane okazy oraz egzemplarze pomnikowe. Należą do nich cis pospolity (Taxusbaccata), buk pospolity odmiany czerwonolistnej (Fagussilvatica ‘Atropurpureum’), dąb czerwony (Quercus rubra), klon jawora odmiany purpurowej (Acerpseudoplatunus ‘Purpureum’), lipa srebrzysta (Tiliatomentosa), skrzydłorzech kaukaski (Pterocariafraxinifolia), kasztanowiec (Aesculushippocastanum), klon (Acerplatanoides), buk pospolity (Fagussilvatica), dąb szypułkowy (Quercus robur), lipa drobnolistna (Tiliacordata), wiąz górski (Ulmusglabra). Na wyróżnienie zasługuje, znajdujący się już na terenie leśnym, pomnik przyrody. Jest nim jeden egzemplarz sosny pospolitej (Pinussylvestris).

W Kamiennym Moście nie zachował się kościół. Budowla o charakterze sakralnym istniała w tej miejscowości już w 1490 r. Z dokumentu sporządzonego dwa lata później wiadomo, że pełniącym funkcję duchownego w Kamiennym Moście był Jakub Pabecke. Na początku czasów nowożytnych doszło do incydentu o charakterze religijnym. Otóż, w 1517 r. pojawił się w Kamiennym Moście handlarz odpustami, który został przepędzony przez jednego z Wedlów, który był patronem kościoła. Jakby tego było mało, w 1530 r. wypędzono proboszcza Pawła Kitzmanna, oskarżając go o nieuctwo. Jednak głównym powodem tego incydentu było nie przyjęcie przez proboszcza na plebanię kaznodziei głoszącego nauki Marcina Lutra.

Nic nie wiadomo o kościele z tamtego okresu. W 1853 r. wzniesiono z cegły kaplicę. Zachowały się informacje, że w jej wnętrzu znajdowały się cztery malowidła
i drewniana chrzcielnica z ok. 1650 r. Kaplicę rozebrano po II wojnie światowej w 1952 r. W jej miejscu znajduje się krzyż misyjny i ołtarz polowy.

W obrębie Kamiennego Mostu zachowały się dwa cmentarze, oba nieczynne. Cmentarz przykościelny najprawdopodobniej powstał w 1. połowie XVIII w. Zlokalizowany jest w centrum wsi. W jego centralnej części znajdowała się kaplica. Cmentarz zajmuje powierzchnię 0,14 ha. Zdecydowana większość nagrobków została zniszczona. Drugi cmentarz znajduje się na północno-wschodnim krańcu wsi, w sosnowym lesie, przy drodze do Ińska. Zajmuje on z kolei powierzchnię 0,25 ha.

W Kamiennym Moście szczególne zainteresowanie budzą dwa pomniki. Pierwszy z nich, w postaci kompozycji z głazów, zwieńczony kamiennym krzyżem. Na pomniku znajdują się inskrypcje. Drugi obiekt znajduje się nieopodal. Jest to głaz z inskrypcją upamiętniającą syna właściciela majątku.

Źródło:

Tekst: Andrzej Puławski.
Zdjęcia: Agnieszka Piotrowska.
Korekta: Krzysztof Szypowski.
Wydawca: Miasto i Gmina Chociwel.
Materiał powstał w oparciu o Katalog zabytków powiatu stargardzkiego, t. I-II,
red. M. Majewski, Stargard 2010.

Galeria

There are no images in the gallery.