Sołectwo Lisowo

Aktualności

Aktualności Sołectwa ...

Historia

Jedną z najstarszych atrakcji Lisowa jest grodzisko, zlokalizowane ok. 2 km na południe od miejscowości. Mimo tego, że zachował się pełen obwód wałów, ciężko je zauważyć, ponieważ jest zadrzewione. Lisowo (Vosberge, Vossberg), było posiadłością Wedlów. Najprawdopodobniej założyła ją rodzina Vossberg. Potwierdzeniem średniowiecznego rodowodu jest układ miejscowości (średniowieczna owalnica). Mimo tego, że obszar Lisowa był objęty kolonizacją wiejską już w XIII w. Wieś znana jest dopiero ze źródeł XVI-wiecznych. Wiadomo, że w 1554 r. miejscowość była lennem Wedlów z Krzywnicy i Mielna. Wówczas z Lisowem związane były osoby o nazwiskach: Gerd Hein, Achim Goltbeke, HenningDrewes, Claus Droise, Adrian Ringehant, Grapentin, Hans Schulte. Kolejną ważną informacją jest fakt, że jako własność – Lisowo, było podzielone na części. Jedną z nich przed 1744 r. posiadał Melchior von Wedel, a następnie jego syn Magnus, który był majorem. Po nim majątek przejęli potomkowie. W 1793 r. córka Magnusa sprzedała majątek Kasparowi Ottonowi von Wedel. Kolejni właściciele, to: Teodor Wilhelm von Wedel (od 1852 r.), Herman von Wedel, który w 1870 r. sprzedał posiadłość Walterowi Mengerowi. W latach trzydziestych majątek Mengerów liczył 818 ha.

Przed II wojną światową w Lisowie funkcjonowała kuźnia, gorzelnia i zakład kołodziejski. Ciekawie przedstawia się demografia. Otóż, w 1910 r. w miejscowości mieszkało 181 osób a w 1939 r. już 371. Na Lisowo składało się wówczas 87 gospodarstw domowych. Podczas działań związanych z II wojną światową, w Lisowie znajdował się obóz dla jeńców pracujących przy budowie autostrady. Dwór w Lisowie został rozebrany w latach 60. XX w. Z ikonografii wiadomo, że był to budynek dwukondygnacyjny. Zachował się na szczęście związany z nim park. Jego rozmiary są imponujące, bo sięgają 8 ha, natomiast założenie o charakterze krajobrazowym, z cechami stylu angielskiego. Do cennego starodrzewu należą:buk pospolity odmiany purpurowej (Fagussilvatica ‘Atropurpureum’), dąb czerwony (Quercus rubra), klon jaworu odmiany purpurowej (Acerpseudoplatanus ‘Purpureum’), platan klonolistny (Platanus x acerifolia), grab pospolity (Carpinusbetulus), jesion wyniosły (Fraxinusexcelsior) i klon srebrzysty (Acersaccharinum). W zakresie administracji kościelnej Lisowo znajduje się w parafii Chociwel. Jednak przed 1605 r., to w tej miejscowości znajdowała się parafia z filią w Chlebówku. Następnie połączono ją z parafią w Dzwonowie i taki stan utrzymał się do II wojny światowej.

Obecnie w Lisowie znajduje się kościół filialny pw.MB Częstochowskiej, wybudowany z kamienia polnego i cegły w 1859 r. Jego otwory okienne, jak i portal zachodni, są ostrołukowe. Kościół w Lisowie jest świątynią bezwieżową. Jak każda świątynia, posiada on wyposażenie, w tym fisharmonię z przełomu XIX i XX w. i płytę nagrobną w ścianie kościoła z ok. 1940 r. Nie wszystkieprzedmioty zachowały się do dzisiaj. Należały do nich dwa cynowe lichtarze z 1725 r., o wysokości 38 cm i trzy dzwony. Dwa pierwsze, odlane w XV w., zostały w latach 1942-1943 zdjęte i przekazane na cele wojenne. Pierwszy dzwon posiadał średnicę 98 cm. Drugi, o średnicy 71 cm, posiadał inskrypcję w języku łacińskim, napisaną czcionką gotycką: o rer glorie matercristiveni cum pace. Trzeci dzwon, spiżowy, przetrwał do dnia dzisiejszego, jednak znajduje się na terenie Niemiec w kościele św. Mikołaja w Helgolandzie. Został odlany w 1616 r. przez stargardzkiego ludwisarza Hansa Monnicka. Posiada średnicę 51 cm. Na terenie Lisowa znajdują się trzy cmentarze. Pierwszy, zlokalizowany jest na placu przykościelnym. Zajmuje on obszar o powierzchni 0,1 ha, a w jego centralnej części znajduje się kościół. Cały obszar otacza mur ogrodzeniowy z ceglanymi filarami bramnymi. Jego początki sięgają 1. połowy XVI w. Kolejny cmentarz znajduje się w południowej części parku. Zajmuje on niewiele, bo ok. 0,05 ha. Można tam obejrzeć obelisk upamiętniający dawnych włodarzy majątku. Ostatni cmentarz znajduje się na wschodnim skraju Lisowa. Jego początki sięgają 2. połowy XIX stulecia. Zajmuje on powierzchnię ok. 0,3 ha.

Źródło:

Tekst: Andrzej Puławski.
Zdjęcia: Agnieszka Piotrowska.
Korekta: Krzysztof Szypowski.
Wydawca: Miasto i Gmina Chociwel.
Materiał powstał w oparciu o Katalog zabytków powiatu stargardzkiego, t. I-II,
red. M. Majewski, Stargard 2010.

Galeria